SI BİRİMLERİ VE BİRİM ÇEVİRME

          MADDENİN ÖLÇÜLMESİ VE SI (METRİK) BİRİMLERİ

                            (uluslararası birim sistemi)

Maddelerin miktarının belirtilmesi için nicel veya nitel ölçümler yapılır. Bu ölçüm sonuçları rakam ve belli birimler ile gösterilir. Birimler ölçülen niceliğin karşılaştırılacağı standardı gösterir. Bu yazımızda metrik birimlerden ve birimlerin çevrilmesinden bahsedeceğiz.

Birim: Ölçülen niceliğin karşılaştırılacağı standarda birim denir. Aşağıda temel fiziksel nicelik birim ve kısaltmanın bulunduğu tablo verilmiştir.

Kütle:Bir cisimin madde miktarını belirtir ve uluslararası birim sisteminde kütle standartı 1 kilogram (Kg) olarak bilinir. Fakat kimya deneylerinde daha çok gram ve miligram birimleri kullanılır.

Ağırlık: Bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetidir. Kütle ile ağırlık doğru orantılıdır. Ağırlık W sembolü ile gösterilir. W harfi ingilizcede ağırlık anlamına gelen Weight sözcüğünden kaynaklanmaktadır.
    W=g*m
Ağırlık= yer çekimi ivmesi* kütle


   Kütle nerede ve nasıl ölçüldüğüne bakılmaksızın sabittir fakat ağırlık ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe yer çekimi ivmesi arttığı için artar. Yani ağırlık yer çekimi ivmesi ile doğru orantılı olarak değişir.

   Kütle ve ağırlık sık sık birbiri ile karıştırılsada aynı şeyler değildir.
   Kütle terazi ile ölçülür.


    Neden cismin kütlesi ölçülmeden önce terazi sıfırlanır?

  Cisim üzerine yer çekimi kuvveti etki eder. Terazide ise cismin üzerine etki eden yer çekimi kuvvetine karşı koyma kuvveti bulunur. Eski tip terazide ölçüm kütlesi kesin olarak bilinen cismin ağırlının ölçülmesiyle yer çekimi kuvveti belirlenip onun üzerine ölçümler yapılır.
 
    Günümüzde yaygın kullanılan elektronik terazilerde yer çekimi kuvvetine karşı etki eden karşıt kuvvet yani dengeleme kuvveti bir elektro manyetten elektrik akımı geçirilerek  oluşturulan kuvvettir. Terazi boşken bu kuvvetler dengelenir ve ölçüm değerinin sıfırlanması ile ölçülen cismin kütlesi doğru değerdir.


   Zaman: Zaman birimi olarak daha çok saniye, dakika, saat, gün ve yıl kullanılır.

   1 dakika= 60 saniye
   1 saat= 60 dakika
   1 saat =3600 saniye
   1 gün = 24 saat
   1 gün =1440 dakika
   1 gün = 86400 saniye
   1 yıl = 365 gün 6saat
   1 yıl=8766 saat
   1 yıl = 525960 dakika
   1 yıl = 31557600 saniye

    Sıcaklık: Sıcaklık eşitliği kurmak için atmosfer basıncında keyfi olarak suyun donma ve kaynama noktası seçilmiştir. Sıcaklık birimi olarak daha çok Celcius, Fahrenheit ve Kelvin kullanılır. Belli sıcaklıklarda birimlerin karşılık geldikleri bazı değerler aşağıda tabloda verilmiştir.

Sıcaklık          

Celcius              100         30         0          -196        -273,15

Fahrenheit         212         86         32       -321         -459,67

Kelvin               373         303      273        77               0


Celcius eşelinde 0* C derece ile 100*C  arasında100 aralık bulunurken Fahrenheit eşelinde iki referans nokta arasında 180 aralık bulunur.
 Aşağıda birim çevirme ile ilgili örnekler yer almaktadır.


Soru1: 35 celcius derece kaç fahrenheit dereceye eşittir?

Çözüm:

Soru 2: Ayşe kimya laboratuvarında deney yapmak için malzemeleri hazırlamış ortam koşullarını ayarlayacağı zaman deney föyünde 350 *F sıcaklığını görmüştür elinde celcius termometresi olduğuna göre bu termometreyi kaç dereceye ayarlamalıdır.

Çözüm:

Soru 3: 16 Haziran tarihinde ülkemizin farklı illerinde sıcaklıklar ölçülmüş ve aşağıdaki değerler verilmiştir. Buna göre 16 haziran tarihinde en sıcak olan il hangisidir. Sıcaklıkları sıralayınız.

Çözüm: En sıcak olan il Diyarbakırdır olup sıcaklık sıralaması aşağıdaki gibidir.

          Türetilmiş Birimler

Hız: belli uzaklığı kattetmek için gerekli olan zamanın ölçüsüne hız denir.

    

        hız =uzunluk(yol) /zaman

   Hızın birimi metre/ saniye veya kilometre / saat dir

Hacim:  Maddenin uzayda kapladığı yerin ölçüsüdür. Farklı şekillerdeki cisimlerin hacmini hesaplamak için kullanılan formüller farklıdır. Örneğin; 

  küp şeklindeki bir cismin hacmi uzunluğa a dersek   a3

  dikdörtgenler prizması şeklindeki cisim için kenar uzunluklarına a,b,c dersek hacim= a*b*c

  küre şeklindeki cisin için hacim= 4/3 ∏r3

    

   Hacim birimi Litre, mililitre, metreküp(m3), santimetreküp (cm3) ve desimetreküp (dm3) olabilir.

    SI birim sistemine göre 1m3= 1L = 1000cm3 = 1000mL

                                           1cm3=1mL 

Yoğunluk: Maddenin birim hacimdeki kütlesinin ölçüsüdür.

     Yoğunluk = kütle / hacim

  Kütle ve hacim madde miktarına bağlı olduğu için kapasite, yoğunluk ise madde miktarından bağımsız olduğu için şiddet özelliği gösterir.

   SI Birimleri ile SI Sistemine uymayan birimlerin karşılaştırılması

4 qt = 1 gal

1 inç = 2,54 cm

1 lb (pound) = 0,4536 kg = 453,6 g

1qt (quart) =0,9464 L

1 ft = 12inç

Örnek: 2,34 Kilogram kaç gramdır?

Örnek: 0,288 Litre kaç mililitredir?

Örnek: 68,4 inç kaç metredir?

Örnek: 5 fit kaç cm dir?

Örnek: 5 lb kaç gramdır?

Örnek: 1,85 gal kaç mL dir?

Örnek: 3,72 qt kaç mL dir?

SI birimleri ve birim çevirme konusunu anlatmış olduk :) hazırlanış aşamasında Genel kimya kitabından yararlandım.

Referanslar ; Genel Kimya ilkeler ve Modern uygulamalar(1) [ Petrucci * Harwood * Herring ]

Çeviri editörleri [ Tahsin UYAR* Serpil AKSOY ] ( SEKİZİNCİ BASKIDAN  ÇEVİRİ)